PONIEDZIAŁEK 18.08.09
Dwie Kalejdoskopu wyprawy w teren na tzw. Śląsk zielony … Mamy wakacje, w dalszym ciągu, choć wydarzenia ostatnich dni nie nastrajają najlepiej by myśleć o letnich przyjemnościach, to jednak myśle, choć z naszym pośrednictwem wyrwać się z tych ponurych przeżyć kaprysów letniej aury.
A wracając do tematów w tym tygodniu wydania Śląskiego Kalejdoskopu Radia Piekary, te dwa przyrodnicze tematy to rzecz o pszczyńskich Żubrach i Mikołowskim Ogrodzie botanicznym. W obu przypadkach nowość to i nie nowość. Nowe by żubry mają nową zagrodę w zamkowym parku pszczyńskim, a Ogród Botaniczny w końcu widać gdzieniegdzie na łąkach pod Mikołowem. Ale i oba przepadki nie od wczoraj istnieją, żubry w Pszczynie to już ponad 100 lat, Ogród botaniczny będzie tego z 15…
Jednak, jednak jest tak że w oba miejsca mamy jednak daleko, tak spod Piekar, tarnowskich Gór czy nawet Chorzowa. Sprawiają to głównie połączenia komunikacyjne, bardzo niekorzystne, jeśli by chcieć dojechać autobusami czy pociągiem np. z Tarnowskich Gór do Pszczyny czy do Mikołowa. Sam przejazd to już wyprawa, i to nie tania jak np. na 4 osobową rodzinę, gdzie jednorazowe bilety do Mikołowa od Bytomia czy wspomnianych Tarnowskich Gór to by było tak na oko w 2 strony do 5o zł, i po drodze mamy, co najmniej jedną przesiadkę. Bilety wstępu, obiad na mieście … i już mamy powód żeby zostać w domu… góra pójść na miejski basen.
A może pora to jednak zmienić, poskładać się ze znajomymi na paliwo do ich auta i tak zorganizowana grupą (już za mniejsze pieniądze na wstępy) wyjechać na weekend poza miasto, było nie było nieciekawe choćby przez taka a nie inną rozkapryszona ostatnio pogodę.
Dziś zaczynamy od żubrów pszczyńskich zaczynają od historii powstania Zagrody Pokazowej w Pszczynie, ale i historii Żubrów w lasach pszczyńskich.
Na dokładkę już zainicjujemy rys historyczny powstawania Śląskiego Ogrodu botanicznego…
O ogrodzie botanicznym Na Mokrym w Mikołowie usłyszałem ponad 10 lat temu, i w innym miejscu w innym radiu ten temat zaczęliśmy nagłaśniać by temat nie przepadł jako nie racjonalny, zbyt drogi i w ogóle zbyt kłopotliwy. Posłuchajmy jak to wygląda 10 lat później…
WTOREK 19.08.08
Od wczoraj na naszej antenie wiele o żubrach w Pszczynie i Śląskim Ogrodzie Botanicznym w Mikołowie, najpierw coś dla przypomnienia o biologii żubra…
Żubr (Bison bonasus) – ssak łożyskowy z rodziny krętorogich, rzędu parzystokopytnych. Aktualnie populacja żubrów na świecie liczy ok. 3400 osobników, z czego 650 żyje w Polsce na terenie Puszczy Białowieskiej, Puszczy Boreckiej, Puszczy Piskiej, Puszczy Knyszyńskiej, Nadleśnictwa Wałcz, oraz w Bieszczadach (dalszych ok. 150 żubrów znajduje się w zamkniętych hodowlach).
- żubr nizinny (Bison bonasus bonasus) – przed I wojną światową zamieszkiwał w stanie dzikim jedynie Puszczę Białowieską. W wyniku działań wojennych i kłusownictwa do 1920 nie dotrwał żaden osobnik tej populacji. Odtworzono ją dzięki osobnikom trzymanym w niewoli.
- żubr kaukaski (górski) (Bison bonasus caucasicus) – mniejszy od żubra nizinnego. Zamieszkiwał niegdyś Kaukaz. Na górze Alous zostały zabite ostatnie 3 sztuki w 1927 roku. Obecnie trwają prace nad odtworzeniem podgatunku na podstawie żyjących mieszańców z żubrem nizinnym. Do podgatunku zalicza się osobniki fenotypowo odpowiadające cechom żubra górskiego.
- żubr węgierski (Bison bonasus hungarorum) – żył na terenie południowych Karpat i Siedmiogrodu. Wymarł około 1790 roku.
- żubr stepowy (Bison bonasus priscus) – występował licznie na terenie Europy w dwóch falach: pół miliona lat temu oraz około 150-100 tysięcy lat temu. Mógł mieć około dwóch metrów wysokości i trzech metrów długości. Miał długie rogi, niemal dwa razy dłuższe niż żubr nizinny.
Wielkość [edytuj]
Samce
masa 500-
wysokość w kłębie 170-
Samice
masa 350-
wysokość w kłębie 160-
Wygląd [edytuj]
Głowa żubra jest stosunkowo duża i ciężka o szerokim i wypukłym czole, oczy małe, krótkie rogi skierowane do góry i zagięte do środka. Szyja żubra jest gruba, krótka z wyraźnym podgardlem. Przód tułowia wygląda na bardzo potężny na skutek silnie rozwiniętego kłębu i porastającej go kasztanowo-brunatnej sierści, która w zimie jest ciemniejsza niż latem. Sierść w dolnej części głowy, przodu i szyi jest długa, na głowie, karku i kłębie występuje grzywa złożona z włosów ościstych.
Występowanie [edytuj]
Lasy mieszane z podmokłymi polanami. Na świecie żyje obecnie około 3 tys. żubrów, z czego 1200 należy do linii białowiesko-nizinnej. W Polsce żyje około 800 żubrów, z czego 169 mieszkających w Bieszczadach to żubry białowiesko-kaukaskie, reszta to żubry białowiesko-nizinne. Prawie połowa polskich żubrów zamieszkuje w Puszczy Białowieskiej. Poza tym żubry można spotkać w Puszczy Boreckiej – 72 sztuki, w Puszczy Knyszyńskiej – 26 sztuk, nadleśnictwie Wałcz – 28 sztuk. W zamkniętych hodowlach w Polsce żyje 150 żubrów, z czego 33 w ogrodach zoologicznych.
Żubr został opisany naukowo przez Karola Linneusza jako Bos bonasus. Obecnie klasyfikowany jest w rodzaju Bison razem z północnoamerykańskim bizonem (Bison bison). Występuje w Polsce, Litwie, Ukrainie, Rosji i Białorusi
Teraz trochę wiedzy o Ogrodzie Botanicznym
Ogród botaniczny to wydzielony, odpowiednio wyposażony, zagospodarowany i urządzony teren, będący miejscem uprawy roślin różnych stref klimatycznych i środowisk życia lub roślin określonego rodzaju oraz związanej z tym działalności naukowo-badawczej, dydaktyczno-wychowawczej, popularyzatorskiej i rekreacyjnej.
Ogrody botaniczne w Polsce [edytuj]
W Polsce status ogrodu botanicznego ma 33 ogrodów, 34 w Kielcach jest w trakcie tworzenia[1]. Planowane są także Górnośląski Ogród Botaniczny w Mikołowie[2] i Ogród Botaniczny w Szczecinie[3].
1. Ogród Botaniczny w Bydgoszczy – Ogród Botaniczny Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Bydgoszczy
2. Ogród Botaniczny w Oliwie – Ogród Botaniczny w Parku im. Adama Mickiewicza
3. Ogród Botaniczny w Gołubiu – Ogród Botaniczny na obszarze Kaszubskiego Parku Krajobrazowego
4. Ogród Botaniczny w Kielcach – w trakcie tworzenia, planowane częściowe otwarcie ok. 2010
5. Ogród Botaniczny w Krakowie – Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
6. Ogród Botaniczny w Łodzi wraz z Palmiarnią
7. Ogród Botaniczny w Lublinie – Ogród Botaniczny Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
8. Górnośląski Ogród Botaniczny w Mikołowie
9. Ogród Botaniczny w Poznaniu – Ogród Botaniczny Uniwersytetu Adama Mickiewicza
10. Ogród Botaniczny w Szczecinie
11. Ogród Zoobotaniczny w Toruniu – najstarszy Ogród w Polsce, założony w 1797
12. Ogród Botaniczny UW w Warszawie – Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego
13. Ogród Botaniczny PAN w Warszawie – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej PAN w Powsinie
14. Ogród Botaniczny we Wrocławiu – Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego
15. Ogród Botaniczny w Zakopanem – Górski Ogród Botaniczny
16. Ogród Botaniczny w Zielonej Górze – Ogród Botaniczny Uniwersytetu Zielonogórskiego
ŚRODA 20.08.08
Od poniedziałku rozmawiamy z twórcami Pszczyńskiej Zagrody pokazowej Żubra i Śląskiego Ogrodu Botanicznego, czyli rzeczy bardzo zbierznych i bliskich sobie. Nie od dziś wiemy że o środowisko naturalne czyli innymi słowy zwierzęta i rośliny dzikie trzeba tu szczególnie dbać i pomagać im w utrzymaniu się bo same sobie nie poradzą w tym przekształconym przez człowieka betonowym środowisku… i tak to się dzieje w obu przypadkach. Dziś wyłącznie o żubrach, a zwierzęta to nie przeciętne … ot choćby, dlatego
Żubr w symbolach 
Pierwsze rysunki żubra pojawiły się 13 000-20 000 lat temu w Salon Naio i Niauz we Francji oraz w jaskini Altamira w Hiszpanii.
Kolejne, choć już nowożytne, dzieła dotyczące żubrów pochodzą z XV w. n.e. - należą do nich ryciny zwierząt w dziele z 1566 roku pt. "Rerum Moscoviticarum" Z. Herbersteina
i łaciński poemat "Pieśń o żubrze" Mikołaja Hussowskiego z 1523 roku.
Żubry można zobaczyć również w książce Karcov`a "Biełowieżskaja Puszcza" z 1903 roku i na rysunkach wychodzących spod ręki Jana Kossaka.
Wizerunek żubra to także częsty motyw na polskich herbach szlacheckich. Jednym
z nich jest spotykany w Wielkopolsce herb Wieniawa - z czarną głową żubra
z pierścieniem w nozdrzach na złotym polu. Z kolei Herb Pomian przedstawia czarną głowę żubra przeszytą mieczem w złotym polu.
Żubr wraz z innymi przedstawicielami podrodziny Bovinae, określanej w literaturze zoologicznej nazwą bydło umieszczany był i jest na licznych herbach: miast, rodzin, instytucji. Z uwagi na swoją siłę, męstwo i odwagę częściej przedstawiany jest byk, rzadziej krowa. Żubr w herbie symbolizuje też: potęgę, siłę przyrody, którą trudno ujarzmić, oznacza dzielność, wspaniałomyślność i pracowitość.
Z herbem rodziny Wieniawa związana jest legenda o rycerzu imieniem Lastek, sławiąca nie cechy żubra ale bohaterstwo rycerza. W herbie Rumunii jest żubr symbolizujący tradycje Mołdawii, (żubry wyginęły tu w XVII wieku). Podobnie wiele miast położonych na Podlasiu i Białorusi posiada w herbie żubra z racji na jego historyczne lub obecne występowanie na danym obszarze geograficznym.
Żubr zaznaczył swą obecność również w polityce. To właśnie jego imieniem nazywano członków międzywojennej organizacji konserwatywno-monarchistycznej, działającej na Wileńszczyźnie. Obecnie tę nazwę nosi opozycyjna organizacja białoruska.
Żubr pojawia się w nazwach polskich kół łowieckich i klubów sportowych. Nie brak też przykładów wykorzystywania podobizny żubra w przedsięwzięciach komercyjnych. Król puszczy użyczył swego imienia alkoholom: ŻUBR - piwo produkowane przez browar Dojlidy, ŻUBRÓWKA - wódka gatunkowa produkowana przez Polmos Białystok, ZUBR - piwo czeskie.
Natomiast miłośnicy historii pewnie kojarzą wdzięczna nazwę LWS-4 Żubr, którą nazwano 15 sztuk samolotów bombowych wyprodukowanych w 1938 roku. Później po wojnie to, gdy z taśm produkcyjnych zjechały pierwsze samochody ciężarowe, otrzymały one nazwę Żubr A80.
Obecnie wizerunek żubra jest wykorzystywany w symbolice biznesowej, czego przykładem jest chociażby logo Banku PEKAO S.A.
W swoim logo mają go także Liga Ochrony Przyrody i Białowieski Park Narodowy.
Żubr jako zwierze pod ścisłą ochroną ma swoje prawa oto one, historyczne i na dziś
Polowanie na żubry było karane niemalże zawsze. W XVI wieku na odstrzelenie chociażby jednego żubra bez zgody samego króla groziło wysokimi sankcjami. Dziś jest to unormowane odpowiednimi przepisami. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 roki żubry w Polsce podlegają ścisłej ochronie.
I choć uważa się, że żubry są jednym z gatunków, których zagrożenie wyginięcia nieco zmalało to gatunek ten znalazł się również na liście zwierząt ginących i zagrożonych Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt oraz na liście Czerwonych Ksiąg Rosji, Ukrainy, Białorusi i Litwy. Podlegają one również międzynarodowej konwencji berneńskiej
(o ochronie gatunków dzikiej fauny i flory europejskiej oraz ich siedlisk naturalnych) oraz wymienione są w dyrektywie siedliskowej jako jeden z nielicznych gatunków priorytetowych dla Unii Europejskiej.
W Polsce to Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone w uprawach, płodach rolnych lub w gospodarstwach leśnych przez chronione gatunki zwierząt, jakimi są żubry. Oględzin i szacowania szkód, a także ustalania wysokości odszkodowania i jego wypłaty dokonuje wojewoda, a na obszarze parku narodowego dyrektor tego parku.
CZWARTEK 21.08.08
Żubry i Ogród Botaniczny. Dla zmotoryzowanych to nie byłby żaden problem, w jeden dzień idzie obrócić, tak pomiędzy Bytomiem, Mikołowem i Pszczyną. Gorzej jak wykazaliśmy w poniedziałek dla osób bez samochodu, czekamy na inicjatywę samorządów czy to miejskich czy wojewódzkich żeby ułatwić dojazd do atrakcji województwa śląskiego, bo jak na razie myślom głównie o tym jak je pokazać w wersji elektronicznej, np. w Internecie… szkoda bo już teraz miałbym ochotę znów tam pojechać tak bez auta, choćby dlatego żeby w skwarny dzień lata schłodzić się jednym piwem po wycieczce, a nie myśleć że nie mogę bo prowadzę, oj chyba ktoś o nas i naszym wypoczynku tak do końca nie pomyślał, do końca. Ale nic to Jak Żubry przertwały 100 lat to i poczekają jeszcze trochę zanim coś w tym temacie wymyślą w urzędzie marszałkowskim czy wojewódzkim.
Jak od poniedziałku bywa zaczynamy od żubrów, czyli rok z życia żubra na początek
|
Misja …
…Śląskiego Ogrodu Botanicznego jest działalność na rzecz ochrony różnorodności biologicznej, edukacji ekologicznej i przyrodniczej oraz kształtowanie postaw sprzyjających urzeczywistnianiu idei zrównoważonego rozwoju
Powyższa misja realizowana jest poprzez:
1. tworzenie przestrzeni chroniącej różnorodność biologiczną naszego regionu oraz strefy klimatu umiarkowanego dla dobra współczesnych i przyszłych pokoleń;
2. prezentację kolekcji roślin występujących na terenie Śląskiego Ogrodu Botanicznego umożliwiającą poznanie gatunków chronionych, a także nabycie umiejętności oznaczania roślin;
3. prowadzenie badań naukowych oraz upowszechnianie ich wyników wśród mieszkańców naszego regionu
4. praktyczną realizację wielu tematów lekcyjnych z przyrody, biologii, ekologii oraz uprawy roślin w szkołach wszystkich szczebli
5. aktywny udział w kształtowaniu postawy proekologicznej mieszkańców naszego regionu oraz propagowanie informacji na temat sposobów zachowania bioróżnorodności.
PIĄTEK 22.08.08
Powoli kończymy opowieści zawarte w Śląskim Kalejdoskopie Radia Piekary o pszczyńskich Żubrach. Do Śląskiego Ogrodu Botanicznego jeszcze powrócimy, zostało trochę materiału, więc znów go połączymy z inną przyrodniczą atrakcją regionu hmmm nie raczej trzeba powiedzieć województwa bo już zapowiadam relację z naszej kolejnej wakacyjnej wyprawy jednośladem na pustynie – polska sahare czyli za Błędów.
A dzis jeszcze sporo o żubrach na wstępie
Żubry są nierozerwalnym elementem historii Ziemi Pszczyńskiej. Pierwsze 4 żubry trafiły do Pszczyny już w 1865 roku, dziś ich liczba wzrosła do 31 osobników, które przebywają na obszarze siedemset hektarowego rezerwatu faunistycznego „Żubrowisko”
w Nadleśnictwie Kobiór. Rezerwat w całości ogrodzony jest siatką metalową, wydzielono
w nim trzy zagrody matecznikowe, a w ich obrębie trzy zagrody karmowe wyposażone
w paśniki. Oprócz atrakcji turystycznych, jakie stanowią żubry należy również zwrócić uwagę na Zabytkowy Park Pszczyński i Muzeum Zamkowe.
Od października 2006 funkcjonuje obok rezerwatu kilkuhektarowa zagroda pokazowa żubrów wraz z ośrodkiem edukacji ekologicznej „Pszczyńskie żubry”. W zagrodzie tej utrzymywana jest pszczyńska linia żubrów. Wokół zagrody prowadzi ścieżka edukacyjna
Występowanie [edytuj]
Lasy mieszane z podmokłymi polanami. Na świecie żyje obecnie około 3 tys. żubrów, z czego 1200 należy do linii białowiesko-nizinnej. W Polsce żyje około 800 żubrów, z czego 169 mieszkających w Bieszczadach to żubry białowiesko-kaukaskie, reszta to żubry białowiesko-nizinne. Prawie połowa polskich żubrów zamieszkuje w Puszczy Białowieskiej. Poza tym żubry można spotkać w Puszczy Boreckiej – 72 sztuki, w Puszczy Knyszyńskiej – 26 sztuk, nadleśnictwie Wałcz – 28 sztuk. W zamkniętych hodowlach w Polsce żyje 150 żubrów, z czego 33 w ogrodach zoologicznych.
Żubr został opisany naukowo przez Karola Linneusza jako Bos bonasus. Obecnie klasyfikowany jest w rodzaju Bison razem z północnoamerykańskim bizonem (Bison bison). Występuje w Polsce, Litwie, Ukrainie, Rosji i Białorusi
Ślaski ogród Botaniczny to instytucja która już teraz porwadzi bardzo bogaty program pokazywania jak to ta przyroda śląska wygląda i jak ja można poznać .. oto kilka programów skierowanych do odbiorców tak amatorów jak i naukowców zainteresowanych działalnością Ogrodu
Ogród nauki
W zakresie realizacji głównego celu jakim jest ochrona różnorodności biologicznej priorytetami są:
-stworzenie maksymalnie dużej różnorodności siedlisk
-wprowadzanie maksymalnie dużej różnorodności roślin
-zachowanie zdolności populacji roślin do rozmnażania generatywnego
Śląski Ogród Botaniczny prowadzi działalność w zakresie badań naukowych.
We wskazanym zakresie wyróżnić należy następujące działania:
-diagnoza przyczyn zanikania różnorodności biologicznej
-gromadzenie danych środowiskowych
-modelowanie zmian środowiskowych
-opracowywanie aplikacji
Ogród kształcenia
EDUKACJA
Merytoryczne założenia programów edukacyjnych realizowanych w Śląskim Ogrodzie Botanicznym:
Obecnie w edukacji ekologicznej prowadzonej w szkołach kładzie się nacisk na wiedzę. Edukacja ograniczona jedynie do sfery poznawczej nie jest w stanie kształtować postaw proekologicznych uczniów, a także przygotować społeczeństwo do aktywnego i świadomego uczestnictwa w kształtowaniu środowiska naturalnego swego regionu i kraju. Ponadto postrzeganie przyrody jedynie poprzez problemy i zagrożenia (np. słaby rozwój recyclingu, zaśmiecanie środowiska naturalnego, wymieranie gatunków) prowadzić może do wykształcenia się w dziecku postawy antycywilizacyjnej czy eskapistycznej. Tym samym utrudnia powstanie w dziecku postawy pozytywnej, otwartej na wszystkie wymiary kontaktu człowieka z przyrodą, a zarazem sprzyjającej podjęciu różnego rodzaju działań.
Proponowane przez nas warsztaty wypełniają tą lukę edukacyjną, gdyż z założenia oddziaływać mają na cztery sfery mające wpływ na postawę dzieci wobec środowiska przyrodniczego: sferę emocjonalno-zmysłową, intelektualną, behawioralną i sferę syntez poznawczych (nazwanych tu sferą filozoficzną).
Ogród rekreacji
Śląski Ogród Botaniczny nie jest planowany jako obszar dostępny wyłącznie dla naukowców i specjalistów zajmujących się ochroną bioróżnorodności. Zdajemy sobie sprawę, iż niezwykle istotne dla kształtowania postaw proekologicznych jest zainteresowanie lokalnej społeczności przyrodą i jej bogactwem.
Wybudowanie infrastruktury rekreacyjnej w Śląskim Ogrodzie Botanicznym oznacza stworzenie platformy kontaktu człowiek-przyroda-kultura.
Realizacja budowy infrastruktury oznacza udostępnienie przestrzeni Śląskiego Ogrodu Botanicznego dla szerszego grona odwiedzających, co z kolei przyczyni się do podniesienia atrakcyjności Województwa Śląskiego, a w szczególności Ziemii Mikołowskiej.
Ogród kultury
Śląski Ogród Botaniczny będąc przestrzenią otwartą na urzeczywistnianie idei zrównoważonego rozwoju naszego regionu planuje udostępnienie swoich terenów dla działań kulturalnych różnego typu. Widzimy możliwość organizowania w Ogrodzie plenerów artystycznych, wystaw, festynów rodzinnych oraz koncertów. Pragniemy zaprosić do współpracy instytucje kultury organizacje oraz osoby prowadzące działania kulturalne. Jesteśmy otwarci na różnorodne projekty, które łączyłyby realizację misji Śląskiego Ogrodu Botanicznego z prowadzeniem przedsięwzięć w dziedzinie szeroko pojętych działań kulturalnych.
I tak by to wyglądało w Pszczynie i Mikołowie, myślę, że warto tam pojechać i tak już bez naszego pośrednictwa na własne oczy przekonać się, że można w interesujący sposób spędzić czas wakacji w mieście. Ale to nie wszystko, niedługo czekają nas kolejne wrażenia w polskiej Sahary, świerklanieckich lasów i … a co ja będę wszystko zdradzał od razu, gdzie tam koniec wakacji i lata …
Posty
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz